Johanna Creveld

Op 27 februari 1882 werd Johanna geboren. Haar ouders slager Philip Creveld en Rachel Klein waren 9 maanden voor haar geboorte getrouwd. Johanna kwam ter wereld in de Lange Smeestraat 22. Haar vader had op dit adres een slagerij. Ze werd vernoemd naar haar oma Johanna Spanjer. Een jaar na Johanna werd haar broertje Samuel geboren. Het prille geluk was van korte duur. Vader Philip overleed toen Johanna 15 maanden oud was. Moeder Rachel bleef achter met twee jonge kinderen. Haar schoonfamilie nam de slagerij tijdelijk over. Rachel hertrouwde na een jaar met slager Barend de Vries. Het gezin verhuisde in 1887 naar Lange Smeestraat 10. Johanna kreeg, naast haar broer, 8 halfbroer en -zussen. In 1900 verhuisde het gezin met alle 10 kinderen naar Twijnstraat 18.  

Johanna vertrok op haar vijfentwintigste naar Amsterdam en werkte daar in de periode van 26 maart 1907 t/m 29 juli 1910 in drie Joodse huishoudens.

Toen in 1912 de familie De Vries verhuisde naar Twijnstraat 16 bis, woonde op dit adres Philippus Jacob Nijstad. Hij was inmiddels de zwager van Johanna. Hij verhuisde na enkele maanden naar de Zadelstraat.

Het echtpaar Jacob en Johanna woonde in de Roldestraat 6 in Assen. In deze straat had de vader van Jacob een slagerij. In februari 1918 kreeg Jacob de vergunning om in het pand een slachterij te beginnen.

Op 17 augustus 1942 werd de inventaris van het huis opgetekend. Dit gebeurde vaak ter voorbereiding van de deportatie.

Johanna leerde slager Jacob Nijstad (geb. 12-06-1882) uit Assen kennen. De oudere broer van Jacob, Philippus Jacob Nijstad, woonde en werkte als winkelbediende in Utrecht. Hij wisselde regelmatig van adres. Zo woonde hij ruim een jaar in Lange Smeestraat 1, tegenover de slagerij van de oom van Johanna. Mogelijk zijn Johanna en Jacob via deze broer van Jacob met elkaar in contact gekomen.

Het echtpaar kreeg geen kinderen. Toen ik de familiekaart van Jacob en Johanna bestudeerde zag ik onder hun namen een derde naam.

Op 30 mei 1921 kwam Froukje van Amerongen bij hen wonen. Froukje was 9 jaar oud en werd geboren in Amsterdam. Ze kwam uit een gezin van 7 kinderen. Haar ouders waren Levie van Amerongen, koopman in lompen, en Betje van der Woude. Moeder Betje overleed toen Froukje 8 jaar oud was en waarschijnlijk was dit de reden dat ze bij Jacob en Johanna kwam wonen. Haar vader overleed in december 1933.

In mei 1930 werd de slagerij in Assen gesloten. Het gezin Nijstad verhuisde naar Utrecht en ging wonen aan de Weerdsingel W.Z. 39 bis. Op de adreskaart staat achter de naam van Froukje de afkorting: pl.dr. (pleegdochter).

Froukje was dus inderdaad de pleegdochter van Jacob en Johanna.

In het adresboek van Utrecht staat Jacob als veecontroleur abattoir ingeschreven op dit adres. Vanaf deze woning is het 7 minuten fietsen naar de Twijnstraat.

Froukje werkte van november 1931 tot 27 juni 1934 in Rotterdam als hulp in de huishouding bij de familie Kahn in de Bergweg 164a. Hartog Kahn was winkelier in fijne vleeswaren en comestibles.

Jacob en Johanna verhuisden op 28 oktober 1932 op de Weerdsingel W.Z. naar nummer 12. Op dit adres kwam Froukje, na haar werkzaamheden in Rotterdam, weer bij hen wonen en wederom staat op de adreskaart achter haar naam dat het gaat om een pleegdochter.

Op 26 april 1937 verhuisde het gezin terug naar Assen.

Jacob kocht in de gemeente het perceel I 9919, waarop de panden Schoolstraat 1 en 3a/b zich bevonden. Het betroffen huizen die beiden in slechte toestand verkeerden en onbewoonbaar waren verklaard. In 1937 werd het perceel te koop aangeboden op een openbare veiling. De gemeente had belang bij de grond en wenste de panden te slopen om ruimte te maken voor wegverbetering en de aanleg van een trottoir. Nicolaas Zegers wilde het perceel graag gebruiken voor opslag. In 1937 sloten Zegers en de gemeente een overeenkomst om het perceel gezamenlijk aan te kopen en na de aankoop op te delen. Zegers ging naar de veiling en had met de gemeente afgesproken maximaal ƒ 1.200,- te bieden. Hij werd echter overboden door Jacob Nijstad die het perceel voor ƒ 1.300,- in zijn bezit kreeg. Jacob, Johanna en Froukje gingen wonen in 3a. Jacob was verder eigenaar van Oudestraat 44 en een slagerij aan de Roldestraat 6 waar voorheen zijn eigen slagerij zat.

In 1939 probeerde de gemeente Assen het perceel Schoolstraat 1 en 3 van Jacob te kopen, maar de onderhandelingen liepen stuk toen hij ƒ 2.000,- vroeg.

Jacob, Johanna en Froukje werden in de nacht van 2 op 3 oktober 1942 opgepakt. ’s Avonds na 8 uur verscheen de Nederlandse politie met Duitse vrachtwagens en werden ze uit hun huis gehaald. Toen zij op 3 oktober 1942 werden ingeschreven in Westerbork, waren er meer dan 15.000 mensen in het kamp aanwezig. Het was er overvol, omdat de Joodse werkkampen in Nederland op dat moment leeggehaald waren. Ze zijn niet lang in Westerbork geweest. Johanna, Jacob en Froukje werden op 9 oktober 1942 gedeporteerd naar Auschwitz. Meteen na aankomst werden ze op 12 oktober 1942 vergast.

Voor alle drie zijn struikelstenen geplaatst. Jacob en Johanna werden 60 jaar en Froukje 31 jaar oud.

Schoolstraat 3a is tegenwoordig Forum 109 in Assen.